Ülkemizde yaşam standartları eşit olmasına rağmen özellikle kadınlar, gençler, engelliler ve uzun süredir işsiz olan kesimin iş bulma oranı oldukça düşüktür.  Bir iş bulduklarında ise bu genellikle normal iş statüsünde sayılmayan işler arasında olmaktadır. Çok düşük ücretlerle hatta kayıtsız çalıştırılmak gibi durumlara sıkça rastlanmaktadır. Böyle devam etmesi durumunda yoksulluk oranı gün geçtikçe artacaktır. Ülkemizde bu risklerin önüne geçip işsizlik oranının azaltılması ve istihdama teşvik edilmesi amacıyla belirlenen birtakım SGK prim teşvik politikaları uygulanmaktadır.

6111 sayılı kanun ile getirilen teşvikler, 01.03.2011 tarihinde uygulanmaya başlayarak 31.12.2015 tarihinde yürürlükten kaldırılması ön görülmekteydi. Ancak ülkemizde devam etmekte olan ekonomik kriz nedeniyle 31.12.2020 tarihine kadar uzatılmıştır.

6111 SGK prim teşvikleri en kompleks ve aynı zamanda mali açıdan en yüksek getiriyi sağlayan teşviklerdendir. Ancak birçok işveren hesaplamalarının karmaşık olması, yanlış hesaplamalar sonucu olası idari para cezaları gibi faktörler nedeniyle bu teşviğe çekinceli yaklaşmaktadır. Bu durumda profesyonel bir destek alarak işlemleri yürütmeleri en doğru yol olacaktır.

6111 sayılı kanun kapsamında yararlanılacak teşviğin temelinde 4 ana şart vardır. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:

1. Sigortalının 18 yaşından büyük olması ve 01.03.2011 – 31.12.2020 tarihleri arasında işe alınmış olması gerekmektedir. Kadın sigortalılar için özellikle 18 yaşından büyük olma şartı aranırken erkek sigortalıların ise 18 – 29 yaş aralığında olması istenmektedir. Ancak erkek sigortalının 29 yaşından büyük olduğu durumlarda teşvikten faydalanması için tek yol İŞKUR’ da kayıtlı olmasıdır. Bu durumda 29 yaşından büyük erkek personel 6 ay süreyle teşvikten faydalanabilecektir. Özel sektör işverenlerine verilebilecek en büyük tavsiye sigortalı işe alımı yaparken İŞKUR’ a işsiz olarak kayıtlı görünen personellerin tercih edilmesidir.
2. Sigortalının son 6 aydır işsiz olması gerekmektedir. Yani sigortalının işe alınacağı tarihten önceki 6 ay boyunca sigortasının yapılmamış, herhangi bir iş yerine ait aylık prim ve hizmet belgesinde isminin bulunmaması gerekmektedir. Ama bu şartın sağlanmasında bazı istisnalar vardır. Bunlardan ilki sigortalının son 6 aylık dönemde Bağ-kur’lu olmasıdır. Personelin Bağ-Kur’lu olması teşvikten faydalanmasına engel değildir. Ayrıca sigortalının İŞKUR tarafından açılan kurslarda kursiyer olması veya stajyer olarak sigortalanması da teşvikten faydalanmasına engel teşkil etmemektedir.
3. Teşvikten faydalanmanın bir diğer şartı ise, sigortalının işe alındığı tarihten önceki 6 aylık sürede çalışan sigortalı sayısının ortalamasına ek olarak alınmasıdır. Bu sorgulama ise kolay bir şekilde SGK e-bildirge sisteminden yapılabilmektedir. Sorgulama yapılıp personel onayı alındıktan sonra işveren sigortalı için belirtilen süre boyunca teşvikten yararlanılabilmektedir. İlerleyen çalışma dönemlerinde ortalama sigortalı çalışan sayısı düşebilmektedir. Bu durumlarda ortalamanın düşük olduğu süre boyunca işverenler teşvikten faydalanamamaktadır. Ancak teşvik kapsamında kazanılan aylar saklı kalmaktadır. Sonraki dönemlerde ortalamanın üzerine çıkılması halinde işverenler, teşviklerden kalan süre boyunca faydalanmaya devam edebileceklerdir.
4. İşverenin yasal ödeme süresi geçmiş prim, idari para ve gecikme cezası borcu bulunmaması ve tahakkuk eden sigorta primlerini yasal sürelerinde ödemesi gerekmektedir.

Ayrıca işverenler, teşvikten sadece sigortalının fiilen çalıştığı günler üzerinden hak ettikleri ücretlerden faydalanılabilecektir. Bunun yanında hafta tatilleri, ulusal bayramlar, genel tatil günleri ve yıllık ücretli izinli oldukları günlerde hak kazanılan ücretlerde teşvik kapsamına girmektedir.

İşveren, sigortalının işe alındığı tarihten itibaren en az 6, en fazla 54 aylık süre boyunca teşvikten faydalanabilirken bir sigortalı bir defaya mahsus teşvikten faydalanabilmektedir. Teşvik süresinin uzatılmasında değinilmesi gereken nokta ise, personelin mesleki yeterlilik veya KOSGEB’ in yetiştirme kurslarına ait bir belgesi olmasıdır. Bu belgeler sigortalının teşvikten faydalanma süresini uzatacak ve işverenlerin faydalanma oranını arttıracaktır. 18 yaşından büyük bir kadın sigortalı teşvikten 24 ay boyunca faydalanabilirken  mesleki yeterlilik veya KOSGEB’ in yetiştirme kurslarına ait bir belgesi varsa bu süre 48 aya kadar uzatılmaktadır. Ek olarak sigortalının işe başlamadan önce İŞKUR’ da işsizlik kaydı varsa 6 aylık bir süre daha teşvikten faydalanma hakkı doğmaktadır.

İşverenlerin özel sektör işvereni olması gerekmektedir. Primler yasal süreçler içerisinde ödenmiş olmalı, eğer işverenin bir borcu varsa bu borç yapılandırılmış veya taksitlendirilmiş olmalıdır. Prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme zammı ve cezası bulunmamalıdır. Teşvik kapsamında asgari ücretle çalışan bir sigortalının SGK işveren prim oranının tamamı hazine tarafından sağlanmaktadır. Yani %5’ lik teşvik sağlandıktan sonra kalan %15,5’ lik kısım 6111 SGK prim teşvikleri sayesinde sağlanmaktadır. Bu yasa kapsamında işverene sadece %2’ lik işveren payı kalmaktadır.

İşverenler, çok kompleks görünen bu teşvikten faydalanmayı tercih ettikleri durumda uzun vadede büyük kazançlar sağlayabileceklerini bilmeli ve sigortalı alımı yaparken yukarıda belirtilen koşulları göz önünde bulundurmalıdır. İşverenlerin teşvikten beklenen oranlarda faydalanmasıyla istihdam rakamlarında iyileşmeler ve özellikle ülkemizdeki kadınların, gençlerin iş gücüne kazanılabileceğine inanıyoruz.

SGK Teşvikleri